Chủ Nhật, 10 tháng 1, 2016

SƠ BỘ GIỚI THIỆU SÁCH HÁN NÔM CỦA NGƯỜI NÙNG Ở THỊ TRẤN LIÊN NGHĨA HUYỆN ĐỨC TRỌNG TỈNH LÂM ĐỒNG





SƠ BỘ GIỚI THIỆU SÁCH HÁN NÔM CỦA NGƯỜI NÙNG Ở THỊ TRẤN LIÊN NGHĨA HUYỆN ĐỨC TRỌNG TỈNH LÂM ĐỒNG
NGUYỄN HUY KHUYẾN
Đại học Đà Lạt
Trong một chuyến đi điền dã khảo sát về tư liệu Hán Nôm tại đình Phú Hội, huyện Đức Trọng tỉnh Lâm Đồng năm 2010, tôi may mắn được biết ở thị trấn Liên Nghĩa có hai gia đình người dân tộc Nùng còn giữ được rất nhiều sách Hán Nôm của người Nùng. Được sự thông tin của nhân dân địa phương, chúng tôi nhanh chóng tìm về nhà ông Vi Văn Dèn ở địa chỉ số 203, đường Hoàng Văn Thụ, khu phố 8, thị trấn Liên Nghĩa, huyện Đức Trọng tỉnh Lâm Đồng và nhà ông Vi Nhật Phong cũng ở thị trấn Liên Nghĩa.
Tại đây, qua khảo sát sơ bộ chúng tôi nhận thấy toàn bộ sách Hán Nôm của hai gia đình đa phần là sách cúng được mang từ Bắc Giang vào từ những năm 1950. Sách viết bằng chữ Nôm Tày - Nùng, tất cả đều viết tay, có nhiều khổ khác nhau. Sách được viết trên giấy gió đóng quyển cẩn thận, bên cạnh đó là nhiều cuốn mới chép tay lại vào các cuốn vở viết mới đây. Những tài liệu của ông Vi Văn Dèn và ông Vi Nhật Phong đã được nhiều đoàn nghiên cứu của Trung Quốc đến sưu tầm và nghiên cứu. Được biết trong tháng 8 năm 2010, ông đã cùng với một Giáo sư tên Mai Vân ở Sở Nghiên cứu Ngôn ngữ Học viện Khoa học xã hội (Trung Quốc) đến nghiên cứu ngữ âm của người Nùng ở Lâm Đồng hơn 1 tuần lễ.
Qua khảo sát số lượng sách ở hai gia đình trên, chúng tôi so sánh đối chiếu và phân loại những trùng bản, số còn lại chúng tôi tạm thời lập danh mục sơ bộ để tiện cho việc nghiên cứu sưu tầm tiếp theo trong thời gian tới.
Qua khảo sát chúng tôi đi đến một số nhận xét như sau:
1. Về hình thức văn bản/ sách: chủ yếu được viết bằng một loại giấy dó, sách được đóng bìa cứng, có quyển đóng bìa xi măng, có quyển đóng bìa giấy thường (sách chép lại), có quyển không có bìa. Sách có nhiều khổ khác nhau nhiều nhất là 15x20cm và 20x10cm, có một số 25x20cm, 30x30cm, gồm hình vuông và hình chữ nhật.
2. Đa phần văn bản/ sách đều là sách mới chép lại, một số mới sao chép những năm gần đây, chủ yếu là sách cúng để phục vụ công việc làm lễ cúng tế cũng như để dạy cho học trò. Ngoài ra còn có một cuốn thơ về Đồng Vĩnh(1)và cuốn Gia phổ của dòng họ Vi có niên đại hơn 200 năm được ông mang từ Trung Quốc về.
3. Sách không chú ý đến niên đại sao chép cũng như niên đại hình thành, tuy nhiên theo ông Vi Văn Dèn sách được chép từ những năm 1930, một số thì chép lại gần đây do sư phụ của ông chép và mang vào Lâm Đồng.
4. Một số sách chép tay của người này nội dung lại nhiều hơn của người kia, đó là do hiện tượng sao chép không hết mà chỉ sao chép những phần cần thiết cho công việc làm thầy, nên số đầu sách có trùng nhưng nội dung bên trong lại không đầy đủ.

Stt
Tên sách
Nội dung
1. 
Mặc chú bí默咒秘
Sách cúng
2. 
Hộ lục nhất bản護錄一本
Sách cúng
3. 
Điền khố khoa填庫科
Sách cúng
4. 
Hương hỏa thất viện Ngọc Hoàng香火七院玉皇
Sách cúng
5. 
Cấp tế tiền khoa給穄錢科
Sách cúng
6. 
Nhiên đăng khoa燃燈科
Sách cúng
7. 
Tạp kiện hung cát雜件吉凶
Sách cúng
8. 
Hành trình khoa行呈科
Sách cúng
9. 
Toát thiệu khoa撮召科
Sách cúng
10. 
Khai thản sớ văn開坦疏文
Sách cúng
11. 
Hương hỏa ngũ viện Quan âm香火五院觀音
Sách cúng
12. 
Bách tổng giải nhất bản百總解一本
Sách cúng
13. 
Tạp lương雜粮
Sách cúng
14. 
An long trạch khoa安龍宅科
Sách cúng
15. 
Hương hỏa linh quan ngũ huyện香火靈官五縣
Sách cúng
16. 
Kí kệ khoa寄偈科
Sách cúng
17. 
Bạch lộc白祿
Sách cúng
18. 
Tiểu giải thanh đồng小解青童
Sách cúng
19. 
Thuyên sớ khai thản喧疏開坦
Sách cúng
20. 
An long khoa安龍科
Sách cúng
21. 
An hoa khoa安花科
Sách cúng
22. 
Nam đường(an hoa điền hoàn)南堂 (安花填還)
Sách cúng
23. 
Ngọc hạp thư玉匣書
Sách cúng
24. 
Lễ tinh thọ khoa禮星壽科
Sách cúng
25. 
Bộ du đường lôi cung nhất bản部油堂雷共一本
Sách cúng
26. 
Pháp đồng khoa法童科
Sách cúng
27. 
Hương hỏa thượng thanh ngũ viện Quan Am chân quân香火上清五院觀音真君
Sách cúng
28. 
Giới độ khoa械度科
Sách cấp sắc cho đệ tử
29. 
Bí giới độ秘械度
Sách cấp sắc cho đệ tử
30. 
Giới độ chân pháp械度真法
Sách cấp sắc cho đệ tử
31. 
Khảo sơ chân nội trạch考初真內宅
Sách cấp sắc cho đệ tử
32. 
Khảo sơ chân ngoại trạch考初真外宅
Sách cấp sắc cho đệ tử
33. 
Chức sớ giới độ職疏械度
Sách cấp sắc cho đệ tử
34. 
Gia phổ家譜
Gia phổ họ Vi
35. 
Bả táng bí把喪秘
Sách cúng
36. 
Dưới doanh bả ngũ môn𠁑营把五門
Sách cúng
37. 
Cứu khổ huyết hồ救苦血湖
Kinh
38. 
Độ nhân kinh度人經
Kinh
39. 
Phóng quang khoa放光科
Sách cúng
40. 
Kinh trị tống sư hồn京值送師魂
Sách cúng
41. 
Đường lôi khoa堂雷科
Sách cúng
42. 
Tân thân nhân新親人
Sách cúng
43. 
Cấp tế tiền mã thất kiệu lầu給穄錢馬匹轎樓
Sách cúng
44. 
Chú thực khoa咒食科
Sách cúng
45. 
Thuyết giới độ說戒度
Sách cúng
46. 
Khải bạch nhiên đăng啟白燃燈
Sách cúng
47. 
Đan triều khoa丹朝科
Sách cúng
48. 
Tiếp tổ khoa接祖科
Sách cúng
49. 
Nam nữ phá ngục hồ khoa男女破獄湖科
Sách cúng
50. 
Mãi xa đầu買車頭
Sách cúng
51. 
Mại xa vĩ賣車尾
Sách cúng
52. 
Giải kết tán hoa解結散花
Sách cúng
53. 
Giải cấu khoa解構科
Sách cúng
54. 
Lạc khí khoa落氣科
Sách cúng
55. 
Triều từ khoa朝辞科
Sách cúng
56. 
Báo thất khoa報柒科
Sách cúng
57. 
Lục giáp khoa六甲科
Sách cúng
58. 
Đồng vĩnh thi童永詩
Thơ về Đồng Vĩnh
59. 
Phát tấu khoa發奏科
Sách cúng
60. 
Đối hiếu dụng bách gia對孝用百家
Sách cúng
61. 
Đả bài lục giáp thư打牌六甲書
Sách cúng
62. 
Minh nhân chú thực明人咒食
Sách cúng
63. 
Khải bạch啟白
Sách cúng
64. 
Khải bạch đại đăng啟白大燈
Sách cúng
65. 
Luận trị đại phạm dụng pháp khoa論值大犯用法科
Sách cúng
66. 
Đối hiếu對孝
Sách cúng
67. 
Kinh tịch bí經籍秘
Sách cúng
68. 
Tạp lương bí雜糧秘
Sách cúng
69. 
Đại đạo vân phòng khoa大道雲防科
Sách cúng
70. 
Pháp đồng khoa法童科
Sách cúng
71. 
Pháp sơ chân phật法初真佛
Sách cúng
72. 
Các đối thức dụng各對式用
Sách cúng
73. 
Xuân liễn đối thông dụng春聯對通用
Sách chép các câu đối, liễn
74. 
Bần sư bí貧師秘
Sách cúng
75. 
Sách khổn pháp đồng冊悃法童
Sách cúng
76. 
Tổ vương khoa祖王科
Sách cúng
77. 
Lễ tinh禮星
Sách cúng
78. 
An long trạch mộ安龍宅墓
Sách cúng
79. 
Phù lại khoa 符吏科
Sách cúng
80. 
Địa lý khoa sử soạn地理科史撰
Sách địa lý
81. 
Khảo văn khoa tại nội考文科在內
Sách cúng
82. 
Khảo khoa văn tại ngoại考文科在外
Sách cúng
Qua thống kê tại hai hộ gia đình nhà ông Vi Văn Dèn và ông Vi Nhật Phong chúng tôi đã phân loại sơ bộ và loại bỏ các trùng bản, vì hai ông có sao chép một số sách của nhau, chính vì vậy mà tuy số lượng sách của mỗi gia đình có lớn hơn con số thống kê, nhưng số đầu sách chỉ như trong bảng thống kê ở trên.
Trong 80 đầu sách này thì số lượng sách cúng, sách làm thầy chiếm số lượng lớn, vì hai ông đều được dân địa phương mời cúng trong các dịp ma chay giỗ chạp, sinh hạ…vì vậy mà các sách của hai ông đều là sách làm thầy.
Cũng chỉ sao chép sách để làm thầy nên việc để ý đến năm sao chép cũng không được chú ý, do đó nhiều cuốn sách không biết năm sao chép, người sao chép…
Còn lại một số sách viết mới, sao mới của hai ông vào những cuốn vở viết thời nay để phục vụ cho công việc cũng chiếm số lượng hơn 20 cuốn, song vì đó là những ghi chép công việc nên chúng tôi không lập danh mục ở đây.

Chú thích:
(1) Đồng Vĩnh thi: có cốt chuyện rằng: xưa có một số người già mất đi, không chôn cất như bây giờ, hàng xóm đem ra xẻo thịt ăn, tình cờ một hôm Đồng Vĩnh đi ra đồng, thấy một con dê đang đẻ, con dê cứ kêu la mãi, ông quay về nhà hỏi mẹ, con ra đồng gặp con dê đẻ, vì đau quá nó la, mẹ đẻ con ngày xưa cũng đau như thế, nên từ đó Đồng Vĩnh biết tình cha mẹ như thế nào, từ đó ông khuyên hàng xóm không nên xẻ thịt ăn nữa. Rồi ông khuyên anh em trong nhà nuôi châu bò để đãi hàng xóm khi mẹ mình chết. Một hôm mẹ chết, ông cầm búa đứng ở trong nhà để giữ xác mẹ, ông sợ làng xóm vào xẻo thịt, ông sợ làm thịt trâu bò ăn không đủ nên ông lấy cây chuối về nấu với xương trâu bò để đãi làng xóm. Từ đó dân làng bỏ tục xẻo thịt người chết ăn, trong mỗi đám tang cạnh người chết đều để một con dao bên cạnh, và trong đám tang sẽ có một cây chuối. Từ đó trong đám của người đã chết, dân làng đều đi thỉnh thầy về làm đám và đưa tang như bây giờ. Ngày nay, phong tục dùng chuối xắt ra nấu với xương heo để đãi khách vẫn được người Nùng ở Đức Trọng Lâm Đồng duy trì./.
(Thông báo Hán Nôm học 2011, tr.728-734)

0 nhận xét:

Đăng nhận xét